Staropolskie „jąć” to znaczy trzymać. Konstrukcje zawierające belki zwane jętkami, wyjątkowo dobrze trzymają dach, a przy tym korzystnie wpływają na estetykę poddasza. Solidny dach, dobrze izolujący przed wilgocią, wiatrem i chłodem, to podstawa komfortu użytkowników oraz trwałości budowli.
Jętki – jak powstają i do czego służą?
Mianem jętek określa się belki poziome, które umieszczane są w górnej części wiązara. Jętki z jednej strony usztywniają konstrukcję wiązara, z drugiej – podpierają krokwie. Takie dodatkowe wsparcie odciążające krokwie pozwala na budowę dachów o rozpiętości powyżej 6 m (najczęściej 7 – 9).
Długość jętki nie powinna przekraczać 3,5 metra.
W gwarach regionalnych jętka nosi nazwę bont, anbałek albo pas.
Rodzaje więźby z jętkami
Dach jętkowy – ma rozpiętość powyżej 6, ale nie więcej jak 12 metrów. To dach o dużym spadku (35 – 60 stopni) i długich krokwiach. Jętkę umieszcza się w połowie długości krokwi, nie dalej jak 5 m od murłaty i 2,7 m od kalenicy
Dach płatwiowo – jętkowy – to duży dach mogący mieć rozstaw powyżej 12 metrów. Płatwie są konstrukcjami wykonanymi z belek o dużym przekroju, na przykład 16 x 20 cm. Umieszcza się je równolegle do kalenicy i opiera na słupach. Płatwie w połączeniu z jętkami pozwalają na tworzenie niezwykle wytrzymałych konstrukcji o dużej rozpiętości i znacznym nachyleniu.
Liczy się siła połączenia
W budowaniu więźby jętkowej najpoważniejszym problemem jest właściwe połączenie jętki z krokwią. Od precyzji, a co za tym idzie jakości połączenia zależy bezpieczeństwo budynku.
Tak jak każde łączenie elementów drewnianych musi ono uwzględniać zmiany wilgotności drewna, czyli popularnie określany fakt „pracy drewna”. Połączenie musi być mocne, ale nieograniczające tejże pracy.
Najczęściej spotyka się połączenia za pomocą:
– śrubowania metalowymi śrubami, które zespalają, dociskają i dopasowują do siebie krokwie i jętki,
– łączenia na tak zwany jaskółczy ogon, czyli montaż na wcisk po uprzednim wykonaniu nacięć na krokwi i końcówce jętki; dla pewności połączenie tego typu wzmacnia się wkrętami lub gwoździami ciesielskimi.
Czy warto wybierać konstrukcję jętkową?
Choć jest to trudniejsze i nieco droższe rozwiązanie niż dach krokwiowy, to nawet jeśli rozpiętość dachu oraz jego nachylenie nie wymagają jętek, to dla przyszłego wykorzystania poddasza ma to duże znaczenie. Więźba jętkowa daje większe możliwości dla zagospodarowania tej części domu. W dachu jętkowym można również umieszczać lukarna, które doświetlają, zmniejszają liczbą skosów i poprawiają wygląd budynku.
Nie bez znaczenia jest również to, że dachy jętkowe czy płatwiowo – jętkowe mogą być pokrywane dowolnym materiałem stosowanym do wykańczania dachów. Zarówno dachówka ceramiczna, gont bitumiczny, blachodachówka jak i ciężkie strzechy z trzciny czy słomy doskonale sprawdzą się na tego typu więźbie.
